آموزش گام به گام بورس

تاریخچه بورس

برای شناخت بورس و اینکه چگونه وارد معاملات بورس شویم شاید بهتر باشد در ابتدا تاریخچه‌ی شکل‌گیری بازار بورس را در دنیا و نحوه‌ی تشکیل آن را در ایران بهتر بدانیم.
اندیشه‌ی ایجاد بازار بورس زمانی شکل گرفت که عده‌ای از بازرگان‌های اروپایی از معاملات تجاری خود ضرر کردند، بنابراین به فکر چاره‌ای افتادند تا از آن طریق مانع از خسارت‌های مالی و ضررهای پی‌در‌پی شوند به طریقی که کمتر ضررکنند و سود بهینه‌ای از تجارت خود کسب کنند.
در نتیجه بعضی از این بازرگان‌ها عده‌ای را در فعالیت‌های خود مشارکت دادند تا به وسیله‌ی آنها سود و زیان احتمالی را در معاملات با آنها تقسیم کنند. این روش موفقیت‌آمیز بود بطوریکه هر بازرگان سعی بر آن داشت تا فعالیت‌های تجاری خود را از این طریق ادامه دهد. همچنین برای افرادی که فعالیت‌های بزرگ اقتصادی انجام می‌دادند بسیار ایده‌آل بود.
به تدریج این روش قانونمند شد و مبنای تشکیل شرکت‌های سهام قرارگرفت. نخستین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میلادی تصمیم گرفت برخی از کالاها را از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد بدون آنکه آفریقا را دور زده باشد. با توجه به اینکه این کار احتمال ضرر بیشتری داشت می‌بایست عده ای از تاجران سرمایه‌ی لازم را تامین کنند و هر کس به نسبت سرمایه‌ی خود در سود و زیان این عمل شریک شود. با این حال کار با موفقیت انجام شد. بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه‌ها و شرکای بیشتری نیاز شد. این کار نیاز به مراکزی داشت تا بتوان بین سرمایه گذارها و سرمایه پذیرها ارتباط برقرار کرد؛ این مراکز تاسیس شدند و بورس نام گرفتند.

اولین بازار بورس جهان

اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. همچنین اولین شرکتی که در این بورس سهام خود را عرضه کرد کمپانی هند شرقی بود.
بورس کلمه‌ای فرانسوی است و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می‌باشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
در آن زمان، بازرگان‌ها و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس «TerBeurze» در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خرید و فروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند.
از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا کالاهای خود را به حراج می‌گذاشتند توسعه یافتند و شکل مسقف به خود گرفتند که به تدریج به بورس ملقب شدند.
فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آن‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.

تاریخچه بورس در ایران

مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری ‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات متعدد درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را فراهم کرده و به مسئولان ایرانی ارائه نمود، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.
در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.
در اواخر همان سال یعنی سال ۱۳۴۱، انجمنی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بازار بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس ایران تصویب گردید و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ ماه سال ۱۳۴۶ و با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، بورس اوراق بهادار تهران به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
اما در طی این ۴۵ سال فعالیت، بورس ایران تحولات عظیمی را به خود دیده است. یکی از مهمترین تغییرات در آن تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون اوراق بهادار در اول آذرماه ۱۳۸۴ بود که ضمن رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در ایران را فراهم کرد. براساس این قانون بخش نظارتی بورس که تا آن موقع با بخش عملیاتی بورس یکی بود از هم تفکیک شدند. به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد نظارتی بورس تاسیس شد.
سازمان بورس که تحت نظارت شورای عالی بورس فعالیت می‌کند وظایف متعددی بر عهده دارد که مهمترین آنها نظارت بر عملکرد بورس‌های مختلف در کشور است. البته لازم به ذکر است که در حال حاضر چهار بورس بزرگ در کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند:

 1- بورس اوراق بهادار تهران، که در آن سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می‌شود.

 2- فرابورس ایران، که در آنجا هم مثل بورس اوراق بهادار تهران سهام شرکت‌ها و سایر انواع اوراق بهادار مثل اوراق اجاره و اوراق امتیاز تسهیلات مسکن خرید و فروش می‌شود.

3- بورس کالای ایران، در آن انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و موارد دیگر خرید و فروش می‌شود.

4- بورس انرژی، که در آن حامل‌های انرژی از جمله برق خرید و فروش می‌شود.

در این بازار قوانینی وجود دارد که منافع سرمایه گذارها و سرمایه پذیرها حفظ شود. به عبارت بهتر، بورس سرمایه گذارها و سرمایه پذیرها را گرد هم می‌آورد تا هر دو با توانایی‌ها و دارایی‌هایی که دارند موجب سودرسانی دو طرف شوند.

مزایای سرمایه ‌گذاری در بورس

 برای آن که مزایای سرمایه گذاری در بورس را بهتر بدانیم، اهمیت بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها را به صورت زیر نام می‌بریم:

 1- در بازار سرمایه سود بیشتری می‌توانیم به دست آوریم که این امر مستلزم پذیرش ریسک‌های سرمایه گذاری نیز می‌باشد.

 2- امکان نقدشوندگی در بازار سرمایه بسیار بهتر از سایر بازارها می‌باشد. کسانی که سهامی در بازار بورس دارند، در صورت نیاز می‌توانند خیلی سریع‌تر از برخی سرمایه گذاری‌های دیگر سرمایه خود را نقد کنند.

3- در بورس، نهاد ناظری به نام سازمان بورس و اوراق بهادار وجود دارد که بر تمامی فعالیت‌ها نظارت می‌کند. همچنین، قوانین حاکم بر بازار بورس، آن را به مکانی امن برای سرمایه گذاری تبدیل کرده است.

4- برای سرمایه گذاری در بازار بورس نیازی نیست که سرمایه زیادی داشته باشید. حداقل مقدار سفارش در سیستم‌های معاملات آنلاین ۵۰۰ هزار تومان است که این امر موجب می شود افراد زیادی خواهان سرمایه گذاری در بورس باشند.

اگر با اطلاعات کامل و مطالعه‌ی کافی درباره‌ی بورس در این بازار سرمایه ‌گذاری کنید، ارزش دارایی و سهامی که خریده‌اید در برابر تورم حفظ می‌شود.

از دیدگاه تحلیلگران، کنترل نقدینگی و تورم نیز از مزایای بازار سرمایه محسوب می‌شود.

چگونه وارد بازار بورس شویم

پس از آنکه با مفهوم بازار بورس آشنا شدیم، می‌توانیم مبلغی از پس انداز خود را وارد بازار بورس کنیم. با دانش کافی راجع به بازار بورس باید سرمایه مشخص و هدفمندی را وارد این بازار کنیم. سرمایه‌ای که وارد بازار بورس می‌کنیم ویژگی های زیر را دارد:
۱- به این سرمایه نیاز نداریم. به طوری که اگر تمام یا بخشی از آن را از دست دهیم اختلالی در جریان مادی زندگی ما ایجاد نشود؛ در غیر این صورت پیامدهای جبران‌ناپذیری را ایجاد می‌کند.
۲- سرمایه مورد نظر از فروش دارایی‌هایی مثل ملک یا وسایل ضروری به دست نیامده باشد.
۳- برای شروع سرمایه‌گذاری بهتر است مبلغ کمی را در نظر بگیریم و رفته‌رفته میزان آن را افزایش دهیم. مقدار کم از نظر هر شخص مبلغ متفاوتی است؛ بنابراین بهتر است معیارهای مادی خود را مد نظر قرار داده و سپس اقدام کنیم.
پس از آن که مبلغ لازم برای سرمایه گذاری را در نظر گرفتیم باید به صورت رسمی سهامدار شویم. در ابتدا باید کد بورسی دریافت کنیم که با کمک آن بتوانیم در بازار بورس معاملات خود را انجام دهیم. باید در نظر بگیریم که برای معامله در بازار بورس به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی که با نام‌های کد بورسی یا کد سهامداری شناخته می‌شوند نیازمندیم.

کد بورسی چیست؟

کد بورسی یا کد سهامداری شناسه‌ای است که به تشخیص افراد حقیقی و حقوقی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار کمک می‌کند. این کد کاملاً مخصوص شخص است و به وسیله آن می‌توانیم در بازار سهام ایران خرید و فروش کنیم. با مراجعه به کارگزاری‌های مورد نظر تنها یک بار می‌توان برای دریافت کد بورسی اقدام کرد.
بعضی از کارگزاری‌ها ، اطلاعات هویتی را دریافت می‌کنند و در سامانه سجام حساب کاربری را فعال می‌کنند اما برای ثبت نام در برخی از کارگزاری‌های دیگر نیاز است که ابتدا در سامانه سجام ثبت نام کرده و سپس با دریافت کد پیگیری ده رقمی سجام خود، به ادامه روند ثبت‌نام بپردازیم. پس از دریافت کد بورسی می‌توان به تمامی خدمات بازار سرمایه دسترسی داشت و اگر به هر علتی به نهادهای مالی مانند کارگزاری‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تامین سرمایه مراجعه کردیم نیاز به شناسایی و احراز هویت مجدد نیست. این مورد را در نظر بگیرید که در صورت ساختن حساب در چندین کارگزاری، کد بورسی برای ما یکسان خواهد بود و تا زمانی که این کد تعریف نشود به هیچ عنوان قادر به معامله‌ی سهام نخواهیم بود. این کد بورسی تاریخ انقضا ندارد و هر زمان از آن استفاده کنیم کارآیی خود را خواهد داشت.
همه متقاضیان می توانند کد بورسی دریافت کنند اما دسترسی افراد زیر ۱۸ سال محدودتر است و آنها برای احراز هویت حتماً باید با ولی قانونی یا قیم خود به مراکز پیشخوان دولت مراجعه کرده و فرم‌های مربوطه را تکمیل کنند تا بتوانند معاملات سهام را انجام دهند.

کارگزاری چیست؟

کارگزاری بنگاهی است که به نمایندگی از سرمایه گذارها خرید و فروش سهام آنها را انجام می دهد؛ یعنی کارگزاری‌ها واسطه بین سهامداران و سازمان بورس هستند.کارگزاری را با توجه به عواملی مانند رتبه بندی سازمان بورس، امکانات ارتباطی و پاسخگویی، ارائه تحلیل‌های روزانه و داشتن سامانه‌های معنادار انتخاب می‌کنیم.

خدمات کارگزاری ها

به طورکلی، خدمات کارگزاری‌ها در سه حوزه بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی معطوف است. به طور جزئی‌تر، کارگزاری‌ها در موارد زیر به مشتریان خدمت ارائه می‌کنند:
معاملات آنلاین
مشاوره در سرمایه‌گذاری
تعهد پذیره‌نویسی
پردازش اطلاعات مالی
سبدگردانی
کارگزاری‌هایی چون مفید، آگاه، فارابی، مبین سرمایه، سهم آشنا و… پرطرفدارترین کارگزاری‌ها در بین معامله‌گرها هستند.
اصلی‌ترین مواردی که برای انجام معاملات لازم است بدانید شامل نکات زیر می باشد:
چگونه پول به حساب معاملاتی خود واریز و یا برداشت کنیم؟
چطور خرید یا فروش کنیم؟
به چه طریق سهام مورد نظر خود را جستجو کنیم؟
اطلاعات مورد نظر از فهرست معاملات را چگونه پیدا کنیم؟
لیست سهم های موجود و میزان سود و زیان سهم‌هایی که خریداری کرده‌ایم را در کدام قسمت مشاهده کنیم؟

این‌ها سوالاتی هستند که در مقالات دیگر می‌خواهیم به آن‌ها جواب دهیم.

سرمایه گذاری در بورس

سرمایه‌گذاری مهارتی است که ملزم به آموزش است و بدون داشتن دانش کافی در این راه موفقیت حاصل نمی‌شود. عدم شناخت کافی از بازار معاملات و سهام نه تنها موجب خسارت و از بین رفتن سرمایه می‌شود؛ بلکه منجر به رفتار هیجانی می‌شود و آسیب‌های متعددی را به بازار سهام وارد می‌کند.
برای شناخت بازار سهام لازم است مفهوم سهم را بهتر بدانیم. سهم، نشان از مالکیت بخشی از یک شرکت است. اگر یک شرکت دارای هزار سهم باشد و ما یک سهم از آن شرکت را خریده باشیم مالک یک هزارم آن شرکت هستیم. به طوری که با افزایش ارزش آن شرکت، قیمت سهام ما نیز افزایش پیدا می‌کند.
برای سود بیشتر باید هزینه پرداخت کنیم و بهتر است این هزینه ها صرف شهریه کلاس‌های آموزش بورس شود. برای آموزش بورس دو نوع تحلیل به نام های تکنیکال و فاندامنتال وجود دارد.

تحلیل تکنیکال بورس

اصطلاح تحلیل تکنیکال شاید فنی به نظر‌ آید اما واقعاً ساده است. مهمترین ابزار در تحلیل تکنیکال نمودارها هستند. در اصل‌ این راهکاریست که سرمایه‌گذار برای بررسی سرمایه گذاری و تلاش برای پیش بینی عملکرد آینده آن به کار می‌برد. تحلیلگرهای تکنیکال براین باور هستند که روند این نمودارها بر پایه عواملی چون اقتصاد، سیاست، پول، روانشناسی و… متغیر است که می‌توان به آنها تکیه کرد. بر همین اساس، اطلاعات مالی در قالب نمودارها بیان می‌شود و برای یافتن الگوهای تکراری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
دو نکته‌ی اساسی در این تحلیل وجود دارد:

• قیمت یک سهم در حال حاضر چقدر است؟
• روند تغییرات قیمت به چه شکل است؟

در تحلیل تکنیکال بررسی تغییرات عرضه و تقاضا، تعیین ارزش بازار ، قیمت‌های گذشته سهام دیده می‌شود. بنابراین بیشتر بودن تقاضا نسبت به عرضه منجر به افزایش قیمت شده و قیمت هر چیز نسبت به مبلغی که برای آن پرداخت می‌شود تعیین می‌گردد.

تحلیل فاندامنتال بورس

مهمترین مفهوم تحلیل فاندامنتال تخمین قیمت بنیادی و ارزیابی سهام می‌باشد. در این تحلیل بدهی، دارایی، نوع بدهی، سهام بازار و میزان و نرخ فروش محصولات یک شرکت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و با استفاده از این اطلاعات ارزش سهام این شرکت تخمین زده می‌شود.
هدف از تحلیل فاندامنتال، به دست آوردن قیمتی است که سرمایه گذار از طریق آن بتواند قیمت فعلی اوراق بهادار را نسبت به قیمت قبل مقایسه کند و ارزش آن را تخمین بزند.
 اگر به هر دلیلی یک سهام به درستی قیمت‌گذاری نشود، ارزش پولی متفاوتی خواهد داشت و ممکن است سود یا زیان کسب کند. بنابراین مهم است که یک تحلیلگر بنیادی تصویر گسترده‌ای از اقتصاد و صنعت داشته باشد تا بتواند ارزش واقعی یک معامله را مورد بررسی قرار دهد.

سخن پایانی

برای کسب موفقیت در سرمایه گذاری لازم است همزمان با استفاده از تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال از اخبار اقتصاد کلان و داده‌های صنعت باخبر باشیم تا در کنار این شاخص‌ها بتوانیم ارزش سرمایه گذاری‌های مهم را تخمین زنیم و تصویر واضح‌تری نسبت به یک سهم داشته باشیم.